Montessori speelgoed. Het klinkt bijna als een keurmerk. Op webshops, bij speelgoedwinkels en zelfs op marktplaats zie je het label overal opduiken. Vaak in combinatie met andere termen zoals educatief speelgoed of houten speelgoed. Maar wat is Montessori speelgoed nu eigenlijk? Bestaat het écht? Of is het vooral een slimme marketingterm die inspeelt op de wens van ouders om hun kind iets waardevols mee te geven?
Wat is Montessori?
Maria Montessori (1870-1952) was een Italiaanse arts en pedagoog. Ze ontwikkelde een vernieuwende onderwijsvisie gebaseerd op observatie van kinderen in hun natuurlijke ontwikkeling. In plaats van kinderen te dwingen in een schoolsysteem, liet Montessori kinderen zelf ontdekken, onderzoeken en leren op hun eigen tempo.
De kernwaarden van de Montessori-methode zijn:
- Autonomie: kinderen kiezen zelf wat ze doen
- Zelfcorrectie: materialen helpen het kind fouten te herkennen
- Zintuiglijk leren: kinderen leren door voelen, kijken, bewegen
- Respect voor het kind: volwassenen begeleiden, maar sturen niet
Montessori-onderwijs draait dus om vrijheid binnen duidelijke kaders. De leeromgeving is daarop ingericht, met materialen die zijn ontworpen om specifieke vaardigheden te oefenen.
Officieel Montessori speelgoed: bestaat dat?
Het korte antwoord is: nee.
Er bestaat geen officieel erkend keurmerk of lijst met producten die als 'Montessori speelgoed' zijn goedgekeurd. Wel zijn er materialen die in erkende Montessori-klassen worden gebruikt. Denk aan:
- De roze toren (voor grootte en volgorde)
- Kralenkettingen (voor rekenen)
- Puzzels met handgrepen (voor fijne motoriek en zelfcorrectie)
- Zandletters (voor het leren van letters door aanraking)
Deze materialen zijn ontworpen voor gebruik binnen een educatieve setting, vaak met een opgeleid persoon. Thuisgebruik is natuurlijk mogelijk, maar vereist enige kennis van de methode.
Waar komt de term dan vandaan?
De term ‘Montessori speelgoed’ is de afgelopen jaren uitgegroeid tot een populaire marketingterm. Dat komt doordat ouders op zoek zijn naar:
- Rustgevend en zintuiglijk speelgoed
- Educatief houten speelgoed
- Spullen zonder licht, geluid of plastic
- Speelgoed dat past bij bewuste opvoeding
- Speelgoed zonder schermen
Montessori heeft een positieve lading gekregen: het staat voor aandacht, ontwikkeling en kwaliteit. Veel speelgoedmerken spelen daar handig op in door producten ‘Montessori’ te noemen, ook als ze slechts losjes geïnspireerd zijn op de methode.
Wat zijn de kenmerken van Montessori-inspirerend speelgoed?
Hoewel er dus geen officieel keurmerk bestaat, zijn er wel duidelijke kenmerken waaraan speelgoed dat Montessori-achtig is meestal voldoet:
- Eenvoudig ontwerp, zonder afleiding (geen knipperende lichten of geluid)
- Gemaakt van natuurlijke materialen zoals hout of karton
- Gericht op één duidelijke vaardigheid per spel
- Uitnodigend tot zelfstandig spel en ontdekking
- Mogelijkheid tot zelfcorrectie: het kind merkt zelf of iets wel of niet lukt
Speelgoed voor kinderen van 6, 7 of 8 jaar dat binnen deze criteria valt, wordt vaak gepresenteerd als Montessori speelgoed – al blijft het een grijs gebied.
Montessori of marketingtruc?
Hier ontstaat de verwarring. Veel speelgoed wordt voorzien van het label ‘Montessori’ terwijl het dat pedagogisch gezien niet is. Denk aan:
- Elke houten blokkenset met neutrale kleuren
- Educatief speelgoed met meerdere doelen tegelijk
- Techniek speelgoed waarbij kinderen vooral volgen in plaats van zelf ontdekken
De vraag is dus niet zozeer of Montessori speelgoed bestaat, maar of het label correct wordt gebruikt. In de meeste gevallen gaat het om Montessori-geïnspireerd speelgoed.
Zoals Maria Montessori zelf al zei:
“Play is the work of the child.”
Dat betekent: spelen is geen afleiding, maar een vorm van serieus leren. En juist dáár ligt de waarde van goed doordacht speelgoed, of het nu officieel Montessori is of niet.
Hoe past Zappiebox hierin?
Bij Zappiebox ontwikkelen we educatief houten speelgoed voor kinderen van 5 tot 9 jaar, met een duidelijke missie: kinderen stimuleren om makers te worden. Onze techniek speelgoed boxen zijn ontworpen om kinderen zelfstandig te laten bouwen, ontdekken en experimenteren.
Zappiebox is niet per se een Montessori-merk, maar sluit wel aan bij veel van haar principes:
- We gebruiken duurzame, natuurlijke materialen zoals hout en papier
- Onze projecten zijn gericht op één duidelijk leerdoel per box
- Kinderen volgen eenvoudige stappen en leren gaandeweg zelf problemen oplossen
- We stimuleren zelfstandig bouwen, zonder dat een volwassene alles hoeft voor te doen
- We bieden structuur en ruimte voor eigen creativiteit en experiment
Elke box bevat:
- Alle materialen om een technisch project te bouwen
- Duidelijke stap-voor-stap instructies
- Uitleg over het wetenschappelijke principe achter het ontwerp
- Experimenten en uitdagingen om verder te ontdekken
Vooral kinderen van 6, 7 en 8 jaar vinden het geweldig om zelf iets werkends te bouwen.
Conclusie: bestaat Montessori speelgoed?
Montessori speelgoed als officieel keurmerk bestaat niet. Wat er bestaat, zijn:
- Authentieke Montessori-materialen, bedoeld voor klasgebruik
- Montessori-inspirerend speelgoed, dat aansluit bij de filosofie
- Commercieel speelgoed dat het label gebruikt als marketingterm
Het is als ouder belangrijk om voorbij het label te kijken en jezelf af te vragen:
- Wat leert mijn kind van dit speelgoed?
- Wordt zijn/haar nieuwsgierigheid geprikkeld?
- Is het duurzaam en veilig?
- Kan mijn kind er zelfstandig mee aan de slag?
Bij Zappiebox geloven we dat goed educatief speelgoed kinderen leert denken met hun handen. Of je het nu Montessori noemt of niet, als kinderen spelenderwijs leren, ontdekken en creëren, dan ben je, volgens ons, op de goede weg.